Ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες συνθέτες ο Νίκος Μαμαγκάκης, έφυγε τα ξημερώματα από τη ζωή, σε ηλικία 84 ετών,αφήνοντας πίσω του την εικόνα του ασκητή της μουσικής, του ανθρώπου που ζούσε και ανέπνεε μέσα στις νότες μέχρι τέλους.
Γεννήθηκε στο Ρέθυμνο το 1929. Ξεκίνησε τις σπουδές του από το Ωδείο Αθηνών και εν συνεχεία από το 1957 μαθήτευσε στην Ανώτατη Μουσική Σχολή του Μονάχου δίπλα στους Καρλ Ορφ και Γκέντσμερ.
Οι αρχικές του αναζητήσεις αφορούσαν στην ανανέωση του ηχοχρώματος και τις δομικές και ρυθμικές σχέσεις που βασίζονται σε αριθμητικές αναλογίες, τόσο με βάση τα δυτικά πρότυπα όσο και με αναφορές στη δημοτική μας μουσική και κυρίως της ιδιαίτερης πατρίδας του.
Η κηδεία του θα γίνει το Σάββατο στις 3 μ.μ. στους Τέσσερις Μάρτυρες Ρεθύμνου..
Καινοτόμος, νεωτεριστής, παραδοσιακός. Λαϊκός και αβανγκάρντ.
Ο Νίκος Μαμαγκάκης έγραψε ηλεκτρονική μουσική («Ολοφυρμός», 1973).
Έγραψε λαϊκά και ρεμπέτικα στις αρχές του '50 με τη Σωτηρία Μπέλλου και συνδέθηκε με ρεμπέτες και μπουζουξήδες της ακμής του λαϊκού τραγουδιού.
Το 1982 έκανε τομή στα τραγουδιστικά πράγματα
Ο ίδιος με έναν τρόπο εισήγαγε τότε το είδος του νεολαϊκού που στους θαυμαστές του μετρούσε ακόμη και τον «δύσκολο» Ακη Πάνου.
με τον περίφημο δίσκο «Κέντρο Διερχομένων» (με ερμηνευτές τους Δημήτρη Κοντογιάννη και Δημήτρη Ψαριανό) σε στίχους του φίλου του συγγραφέα Γιώργου Ιωάννου όταν και καθιέρωσε την Ελευθερία Αρβανιτάκη.
Ο Μαμαγκάκης έγραψε μουσική για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μονάχου.
Τα τελευταία χρόνια έγραφε ασταμάτητα δίσκους με νέους καλλιτέχνες όπως τη Σοφία Παπάζογλου, τη Λιζέτα Καλημέρη, τη Μαρία Δακανάλη, τον Χαρούλη, τον Τζουγανάκη.
Ο Νίκος Μαμαγκάκης μετέγραψε ρεμπέτικα για συμφωνική ορχήστρα. Και δεν δίστασε να γράψει ορατόρια («Ρεμπέτικο Ορατόριο») ενώ μια από τις τελευταίες δουλειές του, «Το τραγούδι του Μπελογιάννη και της Ελλης Παππά» με τη Σαβίνα Γιαννάτου, ήταν κυριολεκτικά αποτέλεσμα βιώματος. «Εζησα το γεγονός αφού με κυνήγαγαν γιατί ο αδελφός μου ήταν κομμουνιστής. Με έπιασαν στην Ομόνοια, στην Ιωνος, θυμάμαι τις εφημερίδες, τα λαϊκά τραγούδια της εποχής, αυτή ήταν η ατμόσφαιρα, που προσπάθησα να αποτυπώσω στο ρέκβιεμ για τον Μπελογιάννη», έλεγε στα «ΝΕΑ».
Ο Νίκος Μαμαγκάκης είχε συνεργαστεί με τον Ξενάκη, είχε συνδεθεί με τον Τσιτσάνη. Είχε φίλους ποιητές (όπως τον Ρίτσο που συνυπέγραψαν το 1972 τα «11 λαϊκά τραγούδια του Γιάννη Ρίτσου»).
Ο ίδιος θεωρούσε κορυφαία του στιγμή τη μουσική που έγραψε - πάνω από 20 ώρες - για τη σειρά του Εντγκαρ Ράιτς «HEIMAT I, II, III» (56 ώρες φιλμ), τη μεγαλύτερη κινηματογραφική ταινία όλων των εποχών. Και απέσπασε διθυραμβικές κριτικές από τον ξένο Τύπο.
Το «θηρίο» που άκουγε στο όνομα Μαμαγκάκης μπορούσε να γίνει οικείος στο ευρύ κοινό. Μπορούσε να γίνει απροσπέλαστος με τους πειραματισμούς του. .
Μπορεί να γίνει όμως και παραπέρα αντικείμενο έρευνας, τώρα που μας αποχαιρέτησε και ειδικά από τη νέα γενιά που ακομπλεξάριστα θα μπορέσει, ίσως, να καταδυθεί στις πιο δύσκολες μουσικές του περιοχές (η όπερα «Ερωτόκριτος και Αρετούσα» που εκδόθηκε από τον Σείριο του Χατζιδάκι είναι ένα έργο που μάλλον θα απασχολήσει τον μελλοντικό ερευνητή όπως και η πιο πρόσφατη όπερα «Οδύσσεια» βασισμένη στο έργο του Καζαντζάκη ή το «Μέγα Ορατόριο των Ελλήνων» του Στρατηγού Μακρυγιάννη).
Το σύνολο του έργου του Μαμαγκάκη θα είναι από εδώ και πέρα ένα διαρκές στοίχημα για τον ανήσυχο ακροατή.
Στο σινεμά
Ο Νίκος Μαμαγκάκης έγραψε μουσική για τον κινηματογράφο, τόσο για τον πιο εμπορικό του Φίνου («Η Δασκάλα με τα ξανθά μαλλιά», «Η νεράιδα και το Παλικάρι» κ.ά.) όσο και για τον πιο ψαγμένο. Εγραψε μουσική και τραγούδια για την Αλίκη Βουγιουκλάκη ή την Τζένη Βάνου. Για την ποιητική ταινία «Ουρανός» του Τάκη Κανελλόπουλου, καθώς και για ταινίες του Νέου Ελληνικού Κινηματογράφου όπως «Λούφα και παραλλαγή», «Αρπα κόλλα» και «Βίος και πολιτεία» του Νίκου Περάκη.